Codziennie w naszym organizmie w warunkach spoczynkowych powstaje ok. 0.01 kg wody utlenionej - o znaczna ilość substancji żrącej, która niszczy biomolekuły naszego ciała. Powstaje ona w skutek wycieku elektronów z łańcucha cytochromów w toku procesu produkcji energii. Gdy elektrony trafiają na tlen, najpierw powstaje rodnik O2- Z niego zaś następnie powstaje H2O2 - woda utleniona. Część przekształca się w inne wolne rodniki, o wiele bardziej niszczące. Na szczęście odpowiednie enzymy usuwają szybko większość tych niszczących cząsteczek.
Osłabienie, bądź załamanie bariery antyoksydacyjnej w komórkach prowadzi do przyspieszonego procesu starzenia się organizmu, w niektórych przypadkach do stopniowej śmierci komórek (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona) bądź do rozwinięcia się nowotworu.
Wolne rodniki powstają w trakcie produkcji energii w komórce. W przypadku niektórych chorób produkcja wolnych rodników wzrasta nieproporcjonalnie do produkcji energii. Również niedobór minerałów i witamin niezbędnych usuwania wolnych rodników może prowadzić do nasilonego oddziaływania tych rodników na biomolekuły. Duża ilość wolnych rodników powoduje zmniejszenie produkcji energii w komórce w celu zmniejszenia produkcji wolnych rodników i ochrony komórki przed ich szkodliwym działaniem. Jednak dzieje się to kosztem mniejszej witalności i przyspieszonego starzenia się.
Aby przeczytać więcej na temat wolnych rodników i sposobów ich usuwania z komórki, przeczytaj artykuł: "Jak smakują elektrony?"
Stres oksydacyjny w komórce jest przyczyną bardzo wielu chorób, towarzyszy w większym lub mniejszym stopniu większości chorób przewlekłych.
Jest to główny powód przyspieszonego starzenia się organizmu.
Jest głównym elementem zaburzeń wewnątrzkomórkowych m.in. w takich chorobach jak choroba Alzheimera, czy choroba Parkinsona,
Witaminy, które mają bezpośrednie działanie antyoksydacyjne to:
- witamina C - usuwa bezpośrednio wolne rodniki
- witamina E - chroni błony lipidowe
Inne substancje/preparaty mające charakter antyoksydantów:
- koenzym Q-10 - punkt węzłowy fosforylacji oksydacyjnej - szlaku metabolicznego produkującego energię, a przy okazji ważny antyoksydant. Jego synteza słabnie z wiekiem oraz w skutek zażywania leków hamujących syntezę cholesterolu.
- Reishi i Shitake - dwa japońskie grzybki mające charakter antyoksydacyjny, stymulujące procesy odpornościowe i odtruwające organizmu.
Lista substancji (najczęściej roślinnych) posiadających właściwości antywolnorodnikowe jest bardzo długa a internet jest pełen wiedzy na ten temat.
Trzeba jednak pamiętać, że woda utleniona, jako marker szybkości produkcji energii w warunkach prawidłowych, pełni też funkcje regulacyjne dla wielu procesów biochemicznych w komórce. Zbyt mała ilość wody utlenionej też jest niedobra. Stan taki pojawia się przykładowo w niektórych typach nowotworów.
Minerały, które uczestniczą w barierze antyoksydacyjnej to:
- mangan - ważny element ochrony mitochondriów przed działaniem wolnych rodników. Spowalnia starzenie się mitochondriów - fabryk energii
- żelazo - składnik enzymu katalazy - będącej pierwszą linią obrony przed wodą utlenioną
- cynk - składnik dysmutazy nadtlenkowej - usuwającej wolne rodniki z cytoplazmy komórki
- selen - składnik enzymu regenerującego glutation -> główny antyoksydant wewnątrzkomórkowy, szczególnie w układzie nerwowym
Aby dowiedzieć się więcej, przeczytaj artykuł: Jak smakują elektrony?