Wszyscy znamy pradawną polską legendę o władcy, który tak bardzo chciał mieć dużo złota, iż uwierzył kupcowi, który powiedział mu, że ma nasionka rośliny, z której to złoto mu wyrośnie. Złoto, co prawda nie wyrosło, ale wartość tej rośliny była znacznie wyższa niż złota. Dziś, po tysiącu lat, poznajemy zakończenie tej legendy. Wiedza z biochemii pozwala odpowiedzieć na pytanie – dlaczego ta roślina jest tak wiele warta?

Chodzi oczywiście o len.

Wartość włókna lnianego znana jest od dawien dawna. Wartość siemienia lnianego jako środka poprawiającego trawienie również. Mało kto jednak wie, na czym polega wyjątkowa wartość oleju wytworzonego z lnu?

A polega ona na wyjątkowo wysokiej, nieporównywalnej z innymi olejami, zawartości kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3. Olej lniany ma ich ponad 50%. Inne produkty, jeśli zbliżają się do 10%, to mają go już bardzo dużo. Nie da się go więc zastąpić NICZYM.

Kwasy tłuszczowe - gdzie występują

Kwasy tłuszczowe występujące we wszystkich tłuszczach można podzielić na 2 główne grupy: nasycone i nienasycone. Kwasy nienasycone natomiast dzielą się na 3 główne podgrupy: omega-3, omega-6 i omega-9. Organizm nie potrafi zamieniać kwasów tłuszczowych z jednej grupy w inną. Może jedynie zamieniać je w inne kwasy z tej samej grupy. Wynika stąd potrzeba dostarczania wszystkich czterech grup kwasów tłuszczowych we właściwej proporcji, ze szczególnym uwzględnieniem proporcji omegi-3 do omegi-6.

Zanim scharakteryzujemy poszczególne grupy, przypomnijmy parę szczegółów dotyczących ich budowy chemicznej. Formalnie w chemii obowiązuje standard liczenia atomów węgla począwszy od końca cząsteczki zawierającego grupę karboksylową, jednak właściwości biologiczne i biochemiczne kwasów wielonienasyconych nakazują liczyć węgle od końca przeciwnego. Stąd wynika oznaczenie omega – jest to ostatnia litera alfabetu greckiego i oznacza ostatni atom węgla w cząsteczce. Wiązania podwójne powtarzają się w ten sposób, że co trzecie kolejne wiązanie jest podwójne. Ostatnie wiązanie podwójne może być 3 węgle przed końcem cząsteczki (omega-3), 6 węgli przed końcem (omega-6) lub 9 węgli przed końcem (czyli w połowie cząsteczki - omega-9). W stosowanej poniżej notacji zapis C_18:3 oznacza, że kwas tłuszczowy składa się z 18 atomów węgla i ma 3 wiązania podwójne. Jeśli będzie to kwas z rodziny omega-3, to będą się one mieścić przy węglach 3, 6 i 9 od końca cząsteczki, a jeśli to będzie kwas z rodziny omega-6, to będą one przy węglach 6, 9 i 12 od końca cząsteczki.

Scharakteryzujmy krótko poszczególne grupy kwasów tłuszczowych:

1. Kwasy tłuszczowe nasycone. Te kwasy tłuszczowe są syntetyzowane z cukru w tkance tłuszczowej i wątrobie. Stąd najwięcej ich jest w słoninie i smalcu. Najważniejsze z nich to kwas stearynowy (C_18:0) i palmitynowy (C_16:0).
2. Kwasy tłuszczowe omega-9. Są to w zdecydowanej większości jednonienasycone kwasy tłuszczowe, tzn. z jednym wiązaniem podwójnym w środku cząsteczki. Budową, właściwościami fizycznymi i biologicznymi są najbardziej zbliżone do kwasów nasyconych. Największą zawartością tych kwasów cechuje się oliwa z oliwek. Stąd też jest to jedyny olej, który w lodówce jest w stanie się zestalić. Najtrudniej spośród olejów roślinnych ulegają one utlenianiu. Z tego też powodu oliwa z oliwek jest najlepszym olejem spośród olejów roślinnych używanym do smażenia. Najważniejszy kwas tłuszczowy z tej grupy to kwas oleinowy(C_18:1). Wymienić należy jeszcze kwas erukowy (C_22:1) występujący w niektórych olejach i nerwowony (C_24:1) występujący w pewnej ilości w mózgu.
3. Kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3. W zależności od długości, mają one kilka wiązań podwójnych, z których ostatnie znajduje się odpowiednio 6 węgli lub 3 węgle od końca łańcucha węglowego. Są one głównymi składnikami większości olejów (najważniejszy wyjątek – oliwa z oliwek). Przy czym zawartość omegi-6 z reguły znacznie przewyższa zawartość omegi-3. Omegi-6 jest średnio ok. 50-70%, a omegi-3 średnio ok. 1-8%. Reszta przypada na kwasy omega-9 i kwasy nasycone.

Z kwasów omega-3 i omega-6 wytwarzane są w organizmie różnorodne prostaglandyny, tromboksany i leukotrieny. Są to związki występujące w komórkach w bardzo niedużych ilościach, jednak o bardzo ważnej funkcji dla organizmu. Mają bowiem charakter przekaźników informacji. W największym uproszczeniu można powiedzieć, że z kwasów tłuszczowych omega-3 wytwarzają się prostaglandyny mające charakter przeciwzapalny i hamujący krzepliwość krwi (przeciwzawałowe), natomiast z kwasów omega-6 – prostaglandyny o charakterze prozapalnym i wzmagającym krzepliwość krwi.

Wszystkie rodzaje kwasów tłuszczowych są również ważnym składnikiem wszystkich błon lipidowych w organizmie, których jest ok. 10-15kg. Proporcja kwasów tłuszczowych w diecie odbija się w perspektywie kilku miesięcy na ich proporcji w błonach lipidowych. A proporcja w błonach wpływa na właściwości fizyczne tych błon. Szczególnie dużo kwasów tłuszczowych omega-3 występuje w błonach lipidowych w mózgu. Lipidy błon komórkowych są podatne na utlenianie, przy czym wrażliwość na utlenianie wzrasta wraz z ilością wiązań podwójnych. Im jest więc więcej kwasów wielonienasyconych w diecie, tym więcej też potrzebujemy witaminy E – głównego antyutleniacza dla błon lipidowych. Szczególnie podatne na utlenianie są kwasy omega-3, gdyż zawierają najwięcej wiązań podwójnych. Odbija się to na wyjątkowo krótkiej trwałości oleju lnianego szczególnie bogatego w omegę-3, wynoszącej tylko 2 miesiące.

Wymieńmy najważniejsze kwasy tłuszczowe z tych grup dwóch grup:

• szereg omega-6:
  kwas linolowy (C_18:2) → kwas gamma-linolenowy (C_18:3) → kwas arachidonowy (C_20:4).
• szereg omega-3:
  kwas alfa-linolenowy (C_18:3) → kwas eikozapentaenowy (EPA, C_20:4) → dokozapentaenowy, (C_22:5) → dokozaheksaenowy (DHA, C_22:6).

Jak widać, kwasy te umieszczone są w szeregu. Jest to związane z tym, że kolejne kwasy tłuszczowe w tym szeregu mogą być wytworzone w organizmie z kwasów wcześniejszych. Te pierwsze są jednak niezbędne i muszą być dostarczone z dietą.

Trzeba zwrócić jeszcze uwagę, gdyż może to być źródłem pomyłek a także nadużyć w informacji reklamowej o różnych olejach, na różnicę między kwasem alfa-linolenowym i gamma-linolenowym. Jeden należy do rodziny omega-3 a drugi do omega-6. Mają więc całkowicie odmienne oddziaływanie na organizm. Właściwy kwas omega-3 to kwas alfa-linolenowy. Niektóre oleje lniane opisane są informacją „niskolinolenowy”. Oznacza to niską zawartość kwasu alfa-linolenowego, czyli tego z rodziny omega-3. Najważniejsze dla organizmu kwasy omega-3 to EPA i DHA. Szczególnie obficie występują w układzie nerwowym i mózgu. Mózg człowieka jest największy spośród wszystkich kręgowców w stosunku do masy ciała. Oznacza to więc również większe zapotrzebowanie na kwasy omega-3.

Kwasy tłuszczowe - dawkowanie

Zważywszy, że kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 mają odmienne właściwości biologiczne, ważna jest właściwa proporcja tych kwasów w diecie. Różne informacje są dostępne na ten temat. Zalecana właściwa proporcja o6:o3 oscyluje pomiędzy 1:1 a 4:1 (4-krotna przewaga omegi-6). Zauważmy jednak, że spożywanie większości olejów powoduje dostarczanie bardzo dużych dawek omegi-6 a bardzo małych – omegi-3. Proporcja ta oscyluje pomiędzy 10:1 i 50:1. Jedynie olej lniany ma odwróconą proporcję tych kwasów tłuszczowych, wynoszącą w przybliżeniu 1:3, na korzyść omegi-3. Jeśli dołożymy olej lniany do diety niskotłuszczowej, uzyskamy znaczące podniesienie proporcji omegi-3 w diecie. Jeśli jednak dokładamy ten olej do diety bogatotłuszczowej, proporcja będzie poprawiona w mniejszym stopniu.

Spójrzmy na przykład. Osoba na diecie optymalnej zjada 160g „normalnego” tłuszczu dziennie. Załóżmy, że ok. 25% czyli ok. 40g to omega-6, natomiast jedynie 1-5g to omega-3. Spożycie 2 łyżek (30g) oleju lnianego dostarcza ok. 15g omegi-3 i 5g omegi-6. Proporcja o6:o3 wynosi więc ok. 45 : 15-20 czyli 2.5-3 : 1. Dwie łyżki oleju lnianego jest to więc ilość wystarczająca, by podnieść proporcję w pobliże proporcji zalecanej.

Będzie to jednak zbyt mało, by uzyskać proporcję np. 1:1 zalecaną w niektórych chorobach (np. reumatycznych). W tym celu należałoby albo znacząco obniżyć spożycie innych tłuszczów albo znacząco podnieść spożycie oleju lnianego. Załóżmy, że spożycie innych tłuszczów będzie wynosić 80g i dodamy do tego 4 łyżki oleju lnianego (60g). Proporcja o6:o3 wyniesie wtedy 30:30 = 1:1 (omega-6: 20g z innych tłuszczów + 10g z oleju lnianego; omega-3: 30g z oleju lnianego). Powyższe obliczenia mają charakter bardzo szacunkowy, gdyż mocno zależą od tego, jakie będą owe inne tłuszcze. Tym niemniej dają przybliżony obraz sytuacji. Zauważmy też, że w celu odwrócenia proporcji o6:o3 konieczne jest prawie całkowite ograniczenie spożywanych tłuszczów do oleju lnianego, tak jak to zaleca dr Budwig, główna badaczka tego problemu, nominowana za swoje badania kilkakrotnie do Nagrody Nobla.

Olej olejowi nierówny

Chciałbym obecnie omówić kwestię różnic pomiędzy różnymi olejami lnianymi dostępnymi na rynku. Muszę stwierdzić, że zamieszanie jest olbrzymie a dostęp do informacji bardzo ograniczony. Niestety, na praktycznie żadnym z dostępnych olejów na rynku nie jest napisane, jaka jest zawartość lub proporcja o6:o3. Podana jest jedynie łączna zawartość wszystkich kwasów wielonnienasyconych (o6+o3) razem, bez rozgraniczenia, których kwasów jest ile. Jest to oczywiście głębokie nieporozumienie, jak również przyczynek do nadużyć reklamowych.

Zmienność zawartości omegi-3 w oleju lnianym jest bardzo duża i sięga ona od 2% do 52%.

Nie jestem specjalistą od procesów technologicznych procesu tłoczenia oraz podgatunków lnu różniących się proporcją tych kwasów, więc trudno mi wytłumaczyć skąd się bierze tak olbrzymia różnica zawartości omegi-3 w tych produktach. Jest ona jednak faktem.

Wszystkie znane mi rodzaje olejów lnianych dostępnych w sprzedaży sklepowej cechują się niską zawartością omegi-3, wynoszącą 2% lub nieznacznie więcej. Reszta to głównie omega-6. Zawierają one więc praktycznie taką samą proporcję o6:o3 jak inne oleje. Właściwy olej lniany zawierający 50% omegi-3 nie jest dostępny w handlu ze względu na konieczność spożycia w ciągu 2 miesięcy od wytłoczenia. Można go kupić od małych prywatnych wytwórców (bez pewności, czy rzeczywiście zawiera on dużo omegi-3). Trzeba też wspomnieć, że kwasy tłuszczowe omega-3 można też kupić w kapsułkach w aptece. Jeśli jednak spojrzymy, jaka jest zawartość tych kwasów w jednej kapsułce, szybko zrozumiemy, że jest to ilość bardzo mała– najczęściej rzędu 0.2-0.5g. Jedna łyżka oleju lnianego zawierająca ok. 7g omegi-3 odpowiada więc ok. 10-30 kapsułkom kupionym w aptece.

Kwasy omega-3 - właściwości

Wyjaśnijmy teraz, dlaczego spożywanie kwasów tłuszczowych omega-3 jest takie ważne, czyli jakie są najważniejsze wskazania do stosowania oleju lnianego?

 - układ nerwowy

Jak już pisałem, kwasy tłuszczowe omega-3 są jednym z ważniejszych składników strukturalnych mózgu. Narząd ten jest więc jednym z bardziej wrażliwych na jego niedobór w diecie. Podaż omegi-3 poprawia terapię depresji a także wielu chorób przewlekłych układu nerwowego. Szczególnie należy zadbać o dostarczanie tych kwasów dzieciom, których mózg się dopiero rozwija i które potrzebują w związku z tym szczególnie dużo omegi-3. Wykazano, że dzieci, których matki spożywały w czasie ciąży dodatkowe dawki kwasów omega-3, miały istotnie wyższy poziom inteligencji niż dzieci z grupy kontrolnej.

 - układ sercowo-naczyniowy

Badania wykazały, że kwas alfa-linolenowy znacząco obniża poziom całkowitego cholesterolu oraz podnosi tzw. dobry cholesterol (HDL). Ponadto hamuje on agregację i adhezję płytek krwi. Zawał serca, czy udar mózgu to choroby, w których dochodzi do zamknięcia tętnicy w skutek zakrzepnięcia krwi w tym naczyniu. Można więc powiedzieć, że kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają ryzyko takich chorób jak miażdżyca, zawał serca, czy udar mózgu.

Zakończone niedawno 5-letnie badania wskazują, że kwasy omega-3 zapobiegają skutecznie powtórnemu zawałowi serca i działają antyarytmicznie. Są one prekursorami do syntezy prostacyklin - hormonów tkankowych działających przeciwzakrzepowo, wywierających wpływ na rozszerzanie naczyń wieńcowych i zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego. Spożywanie kwasów omega-3 zmniejsza ryzyko zgonu zarówno po przebytym zawale, jak i nagłej śmierci w wyniku zatrzymania krążenia oraz obniża liczbę zgonów z powodu chorób układu krążenia o około 30 %.

- choroby reumatyczne

W chorobach reumatycznych mamy do czynienia z patologicznym odczynem zapalnym przeciw własnym tkankom organizmu. Z kwasów omega-3 syntetyzują się prostaglandyny przeciwzapalne. Zastosowanie omegi-3 może więc przynieść istotne zmniejszenie zapotrzebowania na stosowane leki przeciwzapalne.

- skóra

Istnieją doniesienia, że zastosowanie kwasów omega-3 poprawia leczenie różnego rodzaju egzem oraz łuszczycy. Większość z nich ma swoje podłoże w nadmiernej reakcji zapalnej w obrębie skóry. Tego typu działanie jest więc logiczne. Trzeba jednak pamiętać, że nie usuwa to z reguły pierwotnej przyczyny zmian skórnych, które mogą być bardzo różne.

Ciekawostką jest, że zawarte dodatkowo w oleju lnianym ligniny wywierają wpływ na enzym 5-alfa reduktazę, która przekształca testosteron do dihedrotestosteronu, co spowalnia proces łysienia u mężczyzn.

- ciąża

O korzystnym wpływie uzupełniania kwasów omega-3 w czasie ciąży, ze względu na zapotrzebowanie mózgu rozwijającego się dziecka już pisałem. Trzeba jeszcze dodać o korzystnym wpływie kwasów omega-3 na proces utrzymywania ciąży. Wytwarzane prostaglandyny hamują aktywność skurczową, zmniejszając ryzyko przedwczesnego porodu.

- bolesne miesiączkowanie

Nadmiar prostaglandyn pozapalnych może prowadzić do nadmiernie bolesnego miesiączkowania. I odwrotnie – dostarczanie omegi-3 może zmniejszyć tego typu objawy.

- nowotwory*

Pionierką badań nad olejem lnianym i jego wykorzystaniem w terapii nowotworów była dr Johanna Budwig. Podaje ona, że kwasy tłuszczowe omega-3 mogą wykazywać działanie przeciwnowotworowe. Przy czym chodzi zarówno o zmniejszone ryzyko zachorowania na nowotwór, jak i spowolnienie wzrostu już istniejących nowotworów, a czasami nawet ich wyleczenie. Wynikiem jej poszukiwań jest m.in. tzw. pasta dr Budwig, czyli bardzo dokładnie zmiksowana mieszanina oleju lnianego z chudym twarogiem (twaróg jest chudy, by obniżyć zawartość innych rodzajów kwasów tłuszczowych). Biały ser z olejem lnianym wzajemnie się uzupełniają. Inne założenia tej diety to ograniczenie produktów mącznych, cukrów prostych, konserwantów oraz zjadanie potraw maksymalnie prostych i świeżych.

Trafiłem ostatnio na publikację w renomowanym czasopiśmie Onkogene, w którym wykazano, że kwasy prostaglandyna PGE₂ wytwarzana w kwasów omega-6 działa pobudzająco na proces wzrostu naczyń krwionośnych w guzie oraz na proces migracji komórek nowotworowych. Wnioski, jakie stąd wypływają dla diety są takie, że należy z całą bezwzględnością wykluczyć inne oleje (z wyj. oliwy z oliwek), gdyż zawierają one duże dawki omegi-6, średnio ok. 60-70%. Wiadomym  jest też że kwasy tłuszczowe omega-3 działają antagonistycznie i zmniejszają działanie prostaglandyn wytwarzanych z omeg-6. Stąd wynika m.in. skuteczność działania tego oleju, choć postuluje się też, że istnieją jeszcze jakieś inne niepoznanie mechanizmy oddziaływania.

Nie jest to pełna lista postulowanych korzystnych oddziaływań kwasów tłuszczowych omega-3. Trzeba dodać, że często ich działanie jest powiązane z równoczesnym działaniem kwasów omega-6. Na omegi-6 nie można patrzeć tylko i wyłącznie przez pryzmat ich działania antagonistycznego w stosunku do kwasów omega-3. Są one również bardzo korzystne dla organizmu, tylko czasem dla równowagi jest zbyt mało kwasów omegi-3.

Z obowiązku wymienię jeszcze inne średnio bogate źródła kwasów omega-3. Są to ryby oraz oleje: z orzechów włoskich oraz o dziwo – rzepakowy. Prawie w ogóle nie zawiera ich olej słonecznikowy. Niewiele zawiera ich oliwa z oliwek, ale zawiera też ona mało omegi-6, dzięki czemu proporcja nie jest istotnie zaburzana.

Należy też dodać, że wartość odżywcza wielu olejów szlachetnych zależy nie tylko od proporcji omega-3 do omega-6 ale od szeregu innych składników roślinnych zawartych w tych olejach, często o charakterze antyutleniaczy. Ale to już temat na całkiem osobny artykuł.

Olej lniany nieoczyszczony tłoczony na zimno

zawiera ponad 50% kwasów tłuszczowych omega-3.

Olej lniany znany jest z tego, że jest jedynym olejem zawierającym bardzo duże ilości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. W tabelach można znaleźć informacje, że zawartość omegi-3 w tym oleju przekracza 50%. Informacja ta dotyczy jednakże jedynie oleju nieczyszczonego z pierwszego tłoczenia uzyskanego ze specjalnej odmiany lnu.

Zawartość kwasów tłuszczowych omega-3 w różnych olejach lnianych dostępnych w sklepach (tzw. niskolinolenowych) nie przekracza 3% !!!!

Wynika to z tego, że w celu wyciągnięcia z lnu tak dużej ilości kwasów omega-3 konieczna jest specjalna technologia tłoczenia. Ponadto olej z dużą zawartością kwasów omega-3 jest bardzo nietrwały,

Olej lniany zimno tłoczony nieoczyszczony nie jest dostępny w sklepach spożywczych ze względu na nietrwałość kwasów z rodziny omega-3. Wszystkie kwasy tłuszczowe wielonienasycone ulegają pod wpływem światła, powietrza i wysokiej temperatury bardzo szybkiemu procesowi utleniania, szczególnie dotyczy to jednak kwasów omega-3, jako najbardziej nienasyconych. Muszą być zatem przechowywane w warunkach chłodniczych, bez dostępu światła i powietrza. Optymalna temperatura przechowywania od 4 do 10 °C (w lodówce). Maksymalny okres przechowywania w takich warunkach to 2 miesiące.

Oleje lniane, które są rozprowadzane przez sklepy mają niską zawartość kwasów omega-3 (noszą nazwę "niskolinolenowych"), dzięki czemu są mniej podatne na utlenianie i bardziej trwałe.

Z tego powodu produkowany olej jest wytwarzany w małych ilościach „na zamówienie”.  

Skład oleju lnianego

Skład 1 litra ( 1000 ml) oleju lnianego jest następujący:

• kwas a-linolenowy  (omega-3) - ok. 50 %
• kwas linolowy         (omega-6) - ok. 15%
• kwas oleinowy        (omega-9) - ok. 17%
• Nasycone kwasy tłuszczowe    -ok. 10%

Rola nienasyconych kwasów tłuszczowych w organizmie

Olej lniany jest jednym z najbogatszych źródeł nienasyconego kwasu tłuszczowego z rodziny omega-3. Do niedawna ze względu na antycholestorolową propagandę, wszystkie tłuszcze uznawano za szkodliwe składniki odżywcze. Tymczasem najnowsze odkrycia naukowe dowodzą, że kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 mają fundamentalne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, stanowiąc między innymi budulec dla:

• każdej komórki organizmu
• tkanki mózgowej
• syntezy hormonów

DZIAŁANIE OLEJU LNIANEGO ZIMNOTŁOCZONEGO NIEOCZYSZCZONEGO

NA RÓŻNE OBSZARY ORGANIZMU

NOWOTWORY*

Obecnie uważa się codzienną dietę wspomaganą olejem lnianym za jedną z istotnych broni w walce z nowotworami. Amerykański Instytut Onkologiczny podaje, że około 1/3 przypadków raka spowodowana jest nieodpowiednią dietą.

Zawarte w oleju lnianym składniki zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, dlatego też olej lniany może być stosowany w leczeniu nowotworów łagodnych i złośliwych. Badania laboratoryjne oraz te przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że kwasy omega-3 mogą zahamować raka piersi oraz zapobiec jego rozwojowi w innych organach.

MÓZG

Kwas α-linolenowy (ALA) należący do rodziny omega-3 jest podstawowym źródłem kwasu DHA (dokozaheksenowego) będącego bardzo ważnym składnikiem mózgu (stanowi w przybliżeniu 25% substancji budujących mózg). Niski poziom DHA związany jest ze zmianami nastroju, utratą pamięci, problemami ze wzrokiem i występowaniem schorzeń neurologicznych.

KWASY TŁUSZCZOWE OMEGA-3 A DEPRESJA

Wyniki badań sugerują, iż kwasy tłuszczowe omega-3 mogą być pomocne w zapobieganiu depresji. Są one składnikami błon biologicznych komórek nerwowych, a jedynie prawidłowa budowa błon umożliwia komórkom sprawne funkcjonowanie i przekazywanie informacji. Osoby, które spożywają nieodpowiednie ilości omega-3 lub mają zaburzony stosunek omega-3 do omega-6 w diecie, są bardziej narażone na stany depresyjne.

UKŁADSERCOWO-NACZYNIOWY

Kwas α-linolenowy znacząco obniża poziom cholesterolu i hamuje agregację i adhezję płytek krwi. Wyniki prac naukowych wskazują na antyoksydacyjne właściwości lignanów, co jest równoznaczne z ich potencjalną rolą w eliminowaniu wolnych rodników.

Kwasy z grupy omega-3 powodują wzrost poziomu tzw. "dobrego cholesterolu". Dzięki temu olej z siemienia lnianego także skutecznie przeciwdziała miażdżycy, zawałowi serca, chorobie nadciśnieniowej.

Zakończone niedawno 5- letnie badania wskazują, że kwasy omega-3 zapobiegają skutecznie powtórnemu zawałowi serca, działają antyarytmicznie. Nienasycone kwasy tłuszczowe są prekursorami do syntezy prostacyklin- hormonów tkankowych działających przeciwzakrzepowo, wywierających wpływ na rozszerzanie naczyń wieńcowych i zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego. Spożywanie kwasów omega-3 zmniejsza ryzyko zgonu zarówno po przebytym zawale, jak i nagłej śmierci w wyniku zatrzymania krążenia oraz obniża liczbę zgonów z powodu chorób układu krążenia o około 30 %.

STANY ZAPALNE

Proces zapalny jest naturalnym mechanizmem obronnym organizmu. Zazwyczaj zapalenie jest sygnałem ostrzegawczym informującym o urazie lub toczącej się chorobie. Olej z siemienia lnianego zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 przez co umożliwia wytwarzanie w organizmie przeciwzapalnych prostaglandyn (hormonów tkankowych) serii 1 i 3. Niski poziom prostaglandyn serii 1 i 3 jest jednym z głównych powodów występowania różnego rodzaju przewlekłych stanów zapalnych, w tym zapalenia stawów, zapalenia okrężnicy, jelita grubego itd.

SKÓRA, WŁOSY, PAZNOKCIE

Niedobór nienasyconych kwasów tłuszczowych jest związany często z występowaniem różnego rodzaju chorób skóry, w tym m.in. egzemy i łuszczycy. Zapewnienie odpowiedniego poziomu kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 poprawia ogólny stan skóry, zapobiega jej wysuszaniu, powstawaniu wyprysków i stanów zapalnych, wpływa korzystnie na stan włosów i paznokci.

Lignany zawarte w oleju hamują aktywność 5 alfa - reduktazy, enzymu uczestniczącego w przekształcaniu testosteronu do dihydrotestosteronu, który powoduje łysienie u mężczyzn.

Ze względu na swoje dobroczynne właściwości olej lniany bywa używany w leczniczym masażu skóry odżywiając ją i nadając jej elastyczność.

NADWAGA I OTYŁOŚĆ

Olej z siemienia lnianego poprzez bardzo dużą zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych pomaga przywrócić równowagę hormonalną i zachwiane proporcje kwasów tłuszczowych w organizmie. Obecność kwasu linolowego omega-6 wpływa korzystnie na odtłuszczanie wątroby. Z jego części, dzięki florze bakteryjnej syntetyzowany jest tzw. sprzężony kwas linolowy -CLA, który zmniejsza zapasy tłuszczu w organizmie i sprzyja odbudowie tkanki mięśniowej (CLA aktywuje lipazę - enzym, który powoduje usuwanie tłuszczu z komórek tłuszczowych. Dzięki działaniu CLA uwalnia się więcej kwasów tłuszczowych z zapasów tłuszczu do obiegu krwi, która przenosi je do mitochondriów komórek mięśni, gdzie ulegają spaleniu).

HEMOROIDY

Olej lniany wzmacnia, regeneruje i osłania błony śluzowe na całej długości układu pokarmowego i wydalniczego.

UKŁAD NERWOWY

Odpowiedni poziom wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Ułatwia to sprawne przekazywanie impulsów nerwowych. Dlatego też olej lniany stosuje się jako skuteczny środek przy występowaniu drętwienia i mrowienia kończyn. Pomaga on również w przypadku postępujących schorzeń mózgu i układu nerwowego.

CIĄŻA

Matka musi zaspokoić zapotrzebowanie płodu na nienasycone kwasy tłuszczowe, ponieważ nie jest ono w stanie samodzielnie ich syntetyzować. Badania naukowe pokazują, że kobiece mleko jest bardzo bogatym źródłem kwasów omega-3, które są konieczne w dużych ilościach do budowania tkanki mózgowej rozwijającego się płodu.

Właściwa proporcja między spożyciem kwasów omega-3 i omega-6 zabezpiecza przed przedwczesnym porodem (ponieważ na bazie tych kwasów syntetyzowane są odpowiednie prostaglandyny). Niedobór wielonienasyconych kwasów omega-3 i omega-6 powoduje zmiany w składzie błon komórkowych mózgu i siatkówki oka. Prowadzi to m.in. do zaburzeń w rozwoju umysłowym niemowląt i małych dzieci.

Przy niedoborach nienasyconych kwasów tłuszczowych zaobserwowano zmiany skórne, mniejszą odporność na infekcję oraz gorszy rozwój fizyczny. Stwierdzono, że dzieci kobiet, które w ciąży uzupełniały swoją dietę kwasami omega-3 (pasta wg dr Budwig) wykazują wyższy poziom inteligencji od innych swych rówieśników aż o 19 %.

ZDROWIE KOBIET

Poprzez zawartość wielonienasyconych kwasów omega-3 i omega-6 oraz fitoestrogenów (lignany) olej lniany może korzystnie wpływać na cykl miesiączkowy regulując proporcje hormonów organizmie. Taka regulacja przyczynia się do złagodzenia wielu objawów związanych z bolesnym miesiączkowaniem w tym: przedmiesiączkowe bóle głowy, depresje, bóle podbrzusza, drażliwość i obrzęki. Olej lniany łagodzi objawy menopauzy i wspomaga czynności macicy, przez co może być stosowany w leczeniu bezpłodności.

ZDROWIE MĘŻCZYZN

Olej lniany korzystnie działa na organizm mężczyzny. Stosowany jest pomocniczo przy leczeniu bezpłodności i w schorzeniach prostaty.

BADANIA DR BUDWIG NAD OLEJEM LNIANYM *

Pionierką badań nad kwasami omega-3 i olejem lnianym była dr Johanna Budwig, niemiecka biochemik siedmiokrotnie nominowana do Nagrody Nobla. Jej odkrycia znalazły zastosowanie m.in. w leczeniu takich chorób jak: choroba Alzheimera, nowotwory**, miażdżyca, alergia, dermatozy, depresja.

Dr Budwig prowadziła własną klinikę, w której przeprowadzała badania. U wszystkich pacjentów zaobserwowała brak we krwi fosfatydów i lipoprotein w tym brak omega-3, a w takiej sytuacji nowotwory rozwijają się bardzo łatwo. Pacjentów poddano 3-miesięcznej terapii uzupełniającej składniki odżywcze. Po tym okresie zaobserwowano, że nowotwory** zaczęły się cofać a hemoglobina odzyskała prawidłową barwę.

Dr Budwig rozpoczęła wtedy poszukiwania naturalnego sposobu uzupełnienia koniecznych dla zdrowia fosfatydów i lipoprotein. Wynikiem tych poszukiwań jest już znana na całym świecie PASTA ( ang. spread"), czyli zmiksowana mieszanina dwóch naturalnych składników: oleju lnianego i chudego białego sera.

Olej lniany i chudy biały ser muszą być spożywane razem, gdyż wzajemnie się uzupełniają uruchamiając korzystne procesy biochemiczne. Zmiksowanie zawierającego nienasycone kwasy oleju lnianego z chudym białym serem powoduje związanie kwasów z białkami umożliwiając bardzo szybkie przyswajanie w układzie pokarmowym i transportowanie w organizmie.

Dr Budwig przez 10 lat obserwowała efekty zdrowotne opracowanej przez siebie diety stosując je w leczeniu szpitalnym pacjentów z chorobami przewlekłymi. Okazało się, że jej prostota przyniosła pożądany skutek nawet w przypadkach uznanych przez akademicką medycynę za nieuleczalne.

Dieta dr Budwig znalazła zastosowanie w leczeniu następujących schorzeń:

• nowotwory złośliwe i łagodne**
• arterioskleroza
• atak i zawał serca
• arytmia
• obtłuszczenie wątroby
• astma oskrzelowa
• problemy trawienne-wrzody żołądka
• schorzenia prostaty
• artretyzm
• wszelkie problemy dermatologiczne
• schorzenia wieku starczego
• problemy z nauką i pamięcią (aktywizacja pracy mózgu)
• stwardnienie rozsiane
• reakcje autoimmunologiczne
• schorzenia woreczka żółciowego
• cukrzyca
• wady wzroku i słuchu

* Pojęcie TERAPIA zarezerwowane jest do klasycznych metod leczenia nowotworów: chirurgii, radioterapii i chemioterapii. Pozostałe metody mogą pełnić jedynie rolę wspomagającą terapię właściwą. Opisywane tutaj metody nie są uznanymi przez środowiska akademickie metodami leczenia nowotworów, choć w wielu punktach oparte są o wiadomości z podręczników dla studentów medycyny.